Europejskie wzorce w Wielkopolsce. Gosławice

Gosławice, obecnie część miasta Konin, niegdyś rezydencjonalna szlachecka wieś parafialna, są przykładem tego, jak organizm miejski wchłania okoliczne miejscowości. To także przykład jak można badać przeszłość miasta i jego rozwój terytorialny.

Wieś ze swoim murowanym gotyckim kościołem z początków XV w. i zamkiem z tego okresu, jest obecna w wielu podręcznikach historii sztuki, syntezie „Dziejów Wielkopolski” pod red. J. Topolskiego (Poznań, 1969), licznych opracowaniach poświęconych architekturze, heraldyce, a ze względu na miejsce urodzenia biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarzyca (zm. 1426), także w pracach o dyplomacji polskiej wieków średnich. Kościół z bogatą dekoracją heraldyczną zalicza się do cenniejszych zabytków polskiej architektury i jest jakby zaprzeczeniem twierdzeń o prowincjonalnym charakterze polskiej kultury rycerskiej. Właśnie ta świątynia, wzniesiona na planie krzyża równoramiennego ze sklepieniem wspartym na kolumnie centralnej, przyciąga uwagę historyków sztuki, architektury, heraldyków i przedstawicieli innych dyscyplin naukowych.

Wieś położona nad Jeziorem Gosławskim była rezydencją szlachecką. Znajdujący się tu zamek strzegł przeprawy mostowej na szlaku Konin - Ślesin - Toruń, którym w XIV w. przemieszczało się rycerstwo europejskie, zdążające na wielkanocne i bożonarodzeniowe rejzy krzyżackie na niewierne ludy Żmudzi i Litwy. O tych rycerskich peregrynacjach obszernie pisał wybitny uczony niemiecki Werner Paravicini i wielu polskich historyków: Karol Górski, Jan Pakulski, Jarosław M. Gruzla.

Heraldyczny wystrój świątyni parafialnej w Gosławicach to niezbity dowód przynależności tego skrawka Europy do europejskiego kręgu kulturowego, w którym heraldyka była jednym z jego kodów społecznego komunikowania.

W początkach XIX w. Gosławice znalazły się w rękach rodziny Kwileckich, herbu Szreniawa, osiadłej w Kwilczu, wsi położonej w pobliżu Pniew, przy rozwidleniu drogi z Poznania do Szczecina z drogą wiodącą do Sierakowa. Wcześniej należały do Łąckich herbu Korzbok, rezydującej w pobliskim miasteczku Lwówek i położonym nieopodal Posadowie [APP, Lwówek Łąckich, sygn. 1362].

Archiwum Państwowe w Poznaniu posiada w swoich zasobach akta majątkowe Łąckich z Posadowa. Wśród blisko 2 tysięcy rękopisów zachowało się kilkadziesiąt dotyczących Gosławic. Jeden z nich, pochodzący z 1821 r. dotyczy starań aby przy moście łączącym groblę na przesmyku międzyjeziernym pobierać cło. Drugi, także z 1821 r., wystawiony przez władze wojewódzkie, zakazuje pobierania takich opłat.

 


Drukuj